Oost, west, thuis best!

Beste Lex, De opbrengst van 90 % van optimaal met een helling van 10 graden lijkt me iets te rooskleurig. Zal eerder richting 85 % gaan, maar inderdaad, dit kan in bepaalde gevallen een aanzienlijke meeropbrengst van een dak geven. Het moet wel een beetje goed uitkomen omdat je dubbele rijen toepast. Overigens is op een klein plat dak ook meer mogelijk dan men denkt. Besef dat de maanden nov, dec en jan nog geen 10% van de jaaropbrengst vertegenwoordigen. Door de rijen op ca. 50 cm te zetten met een helling van 15 graden, verlies je een paar % door schaduw in de winter (als er al zon is), 2/3 van het paneel blijft n.l. gewoon werken door de landscape opstelling en de kortsluitdiodes. Dus in het voorbeeld van het dak van 9 x 6 kun je wel 16 panelen kwijt. Met een beetje verlies door de lagere helling en een paar % door de schaduw in de winter. M.vr.gr. Piet van Rijsingen

Beste, natuurlijk klopt het rendementsverhaal per vierkante meter beschikbaar dak. Maar hoe zit het met de financiele vergelijking. Kan je zeggen vanaf een Wpiek prijs van X is het rendabel om een O/W systeem te kiezen?

Beste Lex, Die 90 % t.o.v. optimaal zuid kan ik met geen mogelijkheid uit het stralingsdiagram halen, vandaar mijn opmerking. Dat is het enige dat je onderling kunt vergelijken, de rest van de omstandigheden is onbekend. Groet, Piet

Nog even over de financiele kant: Als 8 panelen 400 Euro besparing opleveren, dan leveren 16 panelen bij een 90% opstelling toch 720 Euro beparing? Als 8 panelen 4000 Euro kosten, is dan de meerprijs voor 8 extra panelen met grotere omvormer, meer montage tijd en meer montage materiaal van 2500 Euro wel reeel? Blijft een zaak om van geval tot geval berekenen.

Onderstaande mail ontving ik van Anita Beste Lex, Naar aanleiding van je vermelding van het plaatsen van de zonnepanelen volgens het symmetrisch systeem Oost -West wil ik je graag de volgende vraag stellen: We willen graag zonnepanelen plaatsen op ons huis met plat dak onder een hellingshoek van 15 gr. 1. Wat moet de afstand zijn tussen de eerste en de volgende rij panelen. 2. Moeten alle panelen op het oosten gericht op 1 string zitten en alle panelen op het westen gericht op een andere string. 3. Kunt u ook een advies geven betreffende onze situatie (zie bijlage), ook betreffende het gebruik van of mono of poly- kristallijnplaten. Alvast bedankt voor je reactie, Met vriendelijke groet, Anita

Onderstaande mail ontving ik van Frank. Beste Lex, Ik denk erover 16 panelen op een plat dak in oost west opstelling te plaatsen, 8 oost, 8 west in portret stand, 10 of 15 graden helling. Wat is hiervoor de beste hellingshoek? Ze staan precies naar oost resp west. Kan dit met normale poly panelen 250wp? Wat is een goede inverter hiervoor? Ik neem aan dat ik een dubbele tracker moet hebben of is een enkele tracker met dubbele string ook goed? Hartelijk dank alvast voor je antwoord. Gr Beste Frank, Hoe lager de hoek hoe beter. Omdat zonnepanelen meestal op minimaal 10 graden geplaatst moeten worden en dit wel handig is i.v.m. schoonspoelen wordt deze hellingshoek vaak toegepast. Dit kan inderdaad gewoon met poly kristallijn zonnepanelen. De omvormer moet inderdaad beschikken over minimaal 2 MPP trackers. Aansluiten op 1 tracker zou ernstig verlies met zich mee brengen. Met kleinere installaties kan ook gewerkt worden met micro-omvormers. Dit is met uw installatie echter niet nodig. Succes ermee. Groeten, Lex

Hallo Lex, heb besloten om nuttig gebruik te maken van mijn plat dak 10x12 mtr. middels het plaatsen van zonnepanelen. Dak iets (3gr.) aflopend naar Noorden. Wil Oost-West opstelling toepassen, 24 panelen/2strings. Vraag; is onderstaande combinatie redelijk geschikt? Voorstel leverancier; 24 panelen (2rijen van 12) 2 strings Oost-West. Fabr Yingli YGE YL250P-29B Yingli Solar 250Wp,(multicrystalline) Montage op K2-D-DOME, SMA omvormer STP5000TL-20. Mijn jaarverbruik is ong. 5000kWh (teveel voor 2 pers) Graag Uw advies/reactie, bvb. dank, Nick

Onderstaande mail ontving ik van Jan: Dag. Hele informatieve website! Ik heb een paar vragen. A) Is bij een oost-west opstelling (16 panelen, plat dak) een hellingshoek van 15 graden, i.v.m. met minder vervuiling, ook toe te passen? B) Moeten de panelen die op het oosten liggen en de panelen die op het westen liggen elk een eigen omvormer hebben, of kan me één omvormer (dual string) volstaan worden? C) Hoe bereken je de omvormercapacitiet? Vr. gr. Jan Beste Jan, A) 15 graden is inderdaad mogelijk. Meestal wordt voor 10 graden gekozen omdat de opbrengst dan iets hoger is. Wanneer de zonnepanelen niet goed schoon zijn te maken dan mis je natuurlijk ook zonne-energie en is het om het even. B) Alle panelen in dezelfde orientatie moeten inderdaad in 1 string liggen. Dat betekend dat er in uw geval meestal gewerkt wordt met een omvormer met minimaal 2 MPP trackers. C) Dit kan u ook nalezen in het ebook. Meestal komt het neer op zo'n 90% van het paneel vermogen. Groeten, Lex

Lex, complimenten voor de informatie die je op je site biedt. Je artikel oost-west biedt een interessant perspectief dat ik nog niet eerder gehoord heb. Heb je ook verwijzingen naar leveranciers van symmetrische daksystemen? gr. Martijn

Beste Lex, Oost-west biedt interessante mogelijkheden. En de rendementsvergelijking noord-zuid vs oost-west is ook duidelijk. Maar als de panelen (wellicht thin film?) onder een hoek van 15 graden liggen, waarom zou je ze dan zonder tussenruimte op het zuiden richten? Volgens mij is dan eigen schaduw geen issue. Of zijn er voordelen aan een N-Z opstelling die ik over het hoofd zie? gr. Martijn

Beste Martijn, Ik snap de vraag niet helemaal. Bedoel je dat de zonnepanelen direct achter elkaar liggen zonder tussen ruimte? Dan heb je natuurlijk wel last van schaduw. Maar misschien snap ik het niet helemaal. Ik hoor het graag. Groeten, Lex

Beste Lex, wat is het verlies op een string van 8 panelen 250 recom black panther op Zuid-Oost dak als er 6 op 60 graden hangen en 2 op 20 graden en beide op 1 string zijn aangesloten op een omnik 4 op 1 MPP lijn. Of zou het beter zijn de 2 op de dak van 20 weg te laten alleen de 6 te nemen…. maw..is het zo dan ondanks de verschillende hoeken de netto opbrengst hoger is omdat je simpelweg 2 platen meer hebt..of gaat de string op zijn gat… je leest veel op internet dat het niet kan maar kan nergens uithalen wat er dan precies gebeurd als je meerdere hellingshoeken gebruikt op 1 string.. kun jij wat zonlicht hierin brengen :D haha. bedankt alvast.

Beste Patrick, Het gaat hier om het MPP punt. De omvormer bepaalt continu zijn maximale vermogen. Dit is de optel som van de stroom en het voltage. Deze geven een grafiek en de omvormer bepaalt op welk punt de opbrengst maximaal is. Wanneer u 2 velden zonnepanelen met een verschillende helling combineert in 1 string zal de omvormer nooit voor beide het MPP punt kunnen bepalen en zit er dus voor beide velden naast. Het is moeilijk de echte impact te bepalen omdat dit afhankelijk is van de situatie. Mijn vermoeden is dat de totaal opbrengst van de 8 zonnepanelen misschien iets hoger is dan van de 6 zonnepanelen in één veld maar of dat opweegt tegen de meer kosten? Meestal kies je in dit soort situatie daarom voor micro-omvormers. Dan weet je zeker dat de opbrengst per zonnepaneel maximaal is. Zie ook http://zonneenergie.eu/micro-omvormers-voor-zonnepanelen/ Groeten, Lex

Hallo Lex, Mijn plat dak is 10 x 10 meter, de diagonalen lopen van N-Z en O-W. N O ---------- | | | | | | | | ---------- W Z Graag wil ik de O.Z-N.W opstelling maar is dit wel gunstig, of moet ik in deze situatie rekening houden met grotere verliezen. Als ballast kom ik tegen van 0 tot 25kg per paneel, mijn situatie is in windzone 3 en 8 m hoog en weinig bebouwing, in deze situatie blijf ik 1 meter van de rand, wat moet ik minimaal aanhouden als ballast Zou je mij duielijkheid kunnen geven, want ik weet het niet meer. bij voorbaat hartelijk dank mvg, Victor

Beste Victor, Er wordt vaak gesproken (inclusief mijzelf) over een oost-west systeem. Een betere benaming is echter een symmetrisch systeem. Dit betekend dat de zonnepanelen 2 kanten op staan en het niet uitmaakt welke richting. Het grappige is dat bij een lage helling van 10 graden het voor de totaal opbrengst niet veel uitmaakt welke richting de zonnepanelen staan. De ballast is erg afhankelijk van het montagesysteem. Dit kan u het beste bespreken met de leverancier. Succes! Groeten, Lex

Beste Lex, Ik heb een vraag. Ik heb een plat dak van ongeveer 5m x 11m. heb hier nagenoeg geen last van schaduw anders dan een kachelpijp welke op mijn dak staat. Nu heb ik jouw artikel gelezen over de oost/west opstelling. Maar is dit de beste opstelling die er is voor het platte dak? Mijn doel ik om de hoogste opbrengst te hebben bij zo weinig mogelijk panelen. Uiteraard speelt prijs ook een rol. Maar naar mijn idee heb ik een snellere terugverdien tijd als de opbrengst hoger is. Kan je mij advisreren? Mvg, Ronald

Beste Ronald, Het is heel erg afhankelijk van de situatie. Het voordeel van oost west is dat er vaak een hogere opbrengst per vierkante meter dak te behalen valt. Is de ruimte op het dak klein in verhouding tot de gewenste opbrengst van de zonnepanelen dan is het vaak een aantrekkelijke oplossing. Door de hoge opbrengst per meter is de installatie in verhouding groter en hoe groter de installatie hoe lager de prijs per wattpiek. Dus meestal een lagere terug verdien tijd. Het is dus afhankelijk van het dak, schaduw, dakrandafstanden, het verbruik en de mogelijkheid voor het kiezen van de juiste omvormer. Succes! Groeten, Lex

Beste Lex, Ik heb een plat dak, ca 45 m2 vrij beschikbaar, zonder schaduw . Gebruikelijke panelen zijn te zwaar voor mijn dak ivm benodigde ballast. Schüco heeft lichte panelen geproduceerd die nog in de handel zijn. Mijn vragen: 1. Is het reëel dat de lichte Schüco panelen (oost-west systeem) niet extra verzwaard hoeven te worden? 2. Heb jij ervaring met/kennis van deze Schüco panelen (kwaliteit, duurzaamheid, opbrengst)? Vriendelijke groet, Henk PS: Fijne informatieve site heb je!

Beste Henk, 1. Dat zou kunnen. Volgens mij zijn dat dunne film panelen. Dit zijn meestal glas glas panelen die relatief zwaar zijn. 2. Schuco is een bekend merk. Ze hebben wel de dunnefilm tak afgesloten. Ik denk overigens dat er wel meer oost west systemen geschikt zijn. Doordat de paneel dichtheid relatief hoog is kan er met weinig ballast gewerkt worden. Hoeveel ballast mag uw dak hebben? Groeten, Lex

Beste Lex, Ik ben van plan om op mijn platte dak van 8x13m 42 panelen te plaatsen in oost-west opstelling (symmetrisch) 3 rijen van elk 2x7 panelen. Dak is pal zuid. Ik wilde een hoek van 10 graden nemen. Hoogte is 6 m, regio midden Nederland. Dakopstand is circa 150 mm. Dus panelen liggen "verscholen". Verder wil ik de zijkanten van de installatie afsluiten d.m.v. beplating. De meeste wind zal dus over de panelen heen waaien. Mijn vraag gaat over het berekenen van de benodigde ballast. Heb jij daar tools voor? Of kan je uit ervaring informatie geven. En heb je ook informatie over het verankeren van de installatie aan de dakconstructie ? Groeten, Rob

Beste Rob, Klinkt goed. Elk merk en type montagesysteem heeft zijn eigen ballast calculator. Vele ken ik natuurlijk wel. Meestal gaat er in een Oost-West systeem relatief weinig ballast. Uw leverancier kan dit goed uitrekenen. Het verankeren van een platdak systeem gebeurt vrijwel nooit meer omdat het vaak niet nodig is en kans op lekkages geeft. Succes! Groeten, Lex

Ik heb een plat dak zonder enige schaduw. Het dak is 6 bij 3 meter, en loopt van oost naar west (dus de lange zijde is aan de zuidzijde). Ik zie overal adviezen dat ik 3 panelen in landscape kan plaatsen, maar eigenlijk wil ik er meer plaatsen. Is de oost-west opstelling iets? Of bijvoorbeeld 6 panelen in portrait maar met een kleine hellingshoek?

Hallo Frank, Ik noem het altijd oost-west maar het is in feite een symmetrisch systeem. Het grappige is dat de oriëntatie niet heel veel uit maakt als de helling laag is. Een Noord-zuid systeem kan dus net zo goed. Klinkt misschien onlogisch maar als je de maximale opbrengst uit het dak wil halen waarschijnlijk wel aantrekkelijk. Portret kan inderdaad ook maar dan zal je waarschijnlijk net geen 6 panelen naast elkaar kwijt kunnen. Denk ook aan de juiste randafstand. Succes. Groeten, Lex Schiebaan

Hallo Lex, Ook ik heb besloten om oost-west opstelling te plaatsen in een hoek van 13 graden. (Nieuwe flatfix Fusion montage systeem) Heb 20 ITS Innotech panelen staan van 250 watt dus totaal 5000 watt. Nu heb ik ook al 2 omvormers voor een mooi prijsje gekocht en wel de Fronius IG20. Deze zouden goed zijn voor deze installatie, maar nu kan ik ook nog een SMA SB 4000TL-20 krijgen. (Max 4200W) Zou ik deze ook kunnen gebruiken ipv de 2 Fronius omvormers? (scheelt me een groep in de groepenkast) Aangezien men op een oost-west installatie nog net ietsje meer kan onderdimensioneren. Grtz Ron

Dag Lex, Interessante blog! Wat ik graag wil weten is of het ook zin kan hebben om op een schuin dak (ca. 45°) aan weerszijden zonnepanelen te plaatsen? De kop van het dak ligt exact naar het zuiden zodat de ene helft van het dak op het oosten en de andere helft op het westen is georienteerd. Door omstandigheden (veluxen aan de ene kant en schaduwvorming aan de onderzijde aan de andere kant) overweeg ik om 9 zonnepanelen aan weerszijden bovenaan het dak te plaatsen. Heeft dat zin qua rendement en kun je dan met 1 omvormer volstaan? Alvast bedankt voor je deskundig advise.

Hallo Maarten, Leuk om te horen. Uiteraard kan dat ook interessant zijn. De opbrengst is natuurlijk lager dan vol op het zuiden maar daar kan je toch niets aan doen. Reken op 25% minder. Met mijn ebook opbrengst berekenen kan je het exact voor jouw situatie berekenen: http://zonneenergie.eu/opbrengst-zonne-energie-berekenen/ Het kan prima op 1 omvormer maar wel met 2 MPP ingangen. Met zo'n opstelling kan je trouwens prima met een omvormer werken die in verhouding een lager vermogen heeft. Zo'n 75-80 procent is prima. Succes! Groeten, Lex

Hallo Lex, Hoeveel solar frontier panelen zou ik in oost west opstelling op mijn platte dak van 6 (richting zuid) bij 4 meter kunnen plaatsen? Zoals je weet zijn de afmetingen per paneel 100 bij 125 cm. Bij voorbaat dank.

Hallo Jan, Dat licht een beetje aan de situatie zoals schaduw door pijpjes en de hoogte. Maar normaal gesproken +/- 12 stuks. Groeten, Lex

Hallo Lex, ik beschik over een plat garagedak van 6mtr*6mtr. Graag zou ik hier symmetrisch zonnepanelen op willen leggen, met een hoek va 10 graden De hoogte van het dak is 2.40 mtr. Her en der lees ik dat ik als "no-go zone" een bepaalde afstand aan moet houden, maar minimaal 1 meter. 1 meter vrijhouden aan de randen legt een groot beslag op de beschikbare oppervlakte. Gezien de geringe hoogte van het garagedak en de symmetrische opstelling, zou de no-go zone dan kleiner kunnen zijn, eventueel te compenseren door extra ballast aan te brengen? Dit kan m.i. wel omdat er bij een symmetrische opstelling met lage hoek toch al niet veel ballast nodig zal zijn, dacht ik. Graag je reactie, Met vriendelijke groet, Rob

Beste Rob, Logische vraag. De no-go zone is in iedere situatie verschillend en hangt met name af van de locatie (richting kust is meer wind), omgeving (bebouwd of open), hoogte en vorm van het gebouw. Maar een simpele regel is ongeveer 20 cm per meter. Dus 2,4 meter zou dan 50 cm zijn. Let op dat dit afhankelijk is van bovenstaande punten en ook de juiste ballast en dus geen advies is. Maar dan heb je in ieder een indicatie. Laat het in ieder geval goed berekenen. Succes. Groeten, Lex

Beste Lex, Na het boekje te hebben gelezen en diverse offertes te hebben ontvangen heb ik twijfels over de beste opstelling op mijn dak. Namelijk 3 offertes, 3 verschillende beste opstellingen. Ik denk zelf aan symmetrisch, vandaar dat ik de vraag hier neerzet. Verplaatsen mag ook. :) De situatie is als volgt: Ik heb twee dakkapellen, eentje op het oosten van 3m bij 4,8m; eentje op het westen van 3m bij 4,6m en een nok ertussen waarbij er een rij panelen kan worden geplaatst tussen nok en dakkapel. De nok is ongeveer 0,9m hoog. Momenteel verbruiken we ongeveer 3000kwh, maar in de toekomst verwachten we meer na gezinsuitbreiding. In alle opstellingen wordt de nok aan beide kanten gebruikt voor 3 panelen per zijde. De verschillen zijn voor de dakkapellen. Opstelling 1: 4 panelen per dakkapel onder een hoek van 15 graden in twee sets van 2. Hier wordt rekening gehouden met zo min mogelijk schaduw van de panelen op elkaar. Dit zou volgens de installateur minimaal zijn. Opstelling 2: 4 panelen per dakkapel op een schans onder een hoek van 5 graden op het zuiden. Opstelling 3: kapel op het oosten 4 panelen symmetrisch onder een hoek van 10 graden, en op de kapel op het westen 4 panelen doordat deze iets smaller is. Mogelijk kunnen we er nog iets meer kwijt in deze Opstellingsvorm. De vraag is dan, wat is de beste opstelling? De aanvullende vraag is dat een leverancier ook hit panelen van Panasonic aanbiedt. Iets kleiner waardoor er meer op het dak passen maar ook duurder. De claim is echter dat de degradatie van deze panelen veel lager is en ook de warmte-coëfficiënt veel beter. Is dit ondanks de hogere prijs per m2 aan te raden? Groet, Maarten.

Hallo Maarten, Mooi is dat hé. 3 aanbieders 3 maal compleet verschillend. In jou geval ook niet heel gek want het is wel een uitdaging. Allereerst wil ik zeggen dat ik totaal geen fan ben van zonnepanelen op een dakkapel plaatsen. De meeste dakkapelen zijn er niet op berekend. Ik heb ooit met een klant gekeken en daar bleek dat met sneeuw de nokbalk tot wel 5 cm kon doorbuigen! Het is dus belangrijk altijd een constructieberekening te laten maken rekening houdend met het gewicht van de zonnepanelen. Daarnaast zijn er normen waaraan plat dak opstellingen moeten voldoen. Onderdelen hiervan zijn dat de zonnepanelen en het constructiesysteem een bepaalde afstand van de dakrand moeten staan. Bij veel systemen komt dit om 20 centimeter per meter ofwel 1,5 meter op een dakhoogte van 7,5 meter. Dan blijft er dus weinig over. Wijk je hier vanaf dan moet je dit compenseren met belast. En hoe wordt dat berekend? Daarnaast heb je ook nog vergunningseisen die voorschrijven dat de afstand tot de rand van het dak minimaal de hoogte van het complete systeem moet zijn. Is je systeem bijvoorbeeld 50 cm hoog dan moet je dus ook 50 cm van de rand afblijven. Ik weet dat het volop gebeurt omdat veel aanbieders gewoon willen verkopen en het eigenlijk de verantwoordelijkheid is van de klant om de berekening te laten maken. Kijk dus uit met teksten als dat is geen probleem etc. Het is dus zaak in ieder geval om zo laag mogelijk te blijven. Het laagste wat de meeste zonnepanelen kunnen is 10 graden. Dit kan zuid of oost-west. Met oost west heb je vaak dat het gelijk een mooie spoiler is aan beide kanten en dus weinig wind vangt en relatief weinig ballast. Opstelling 1: Lijkt mij veel te hoog Opstelling 2: 5 graden is te laag. Veel paneel fabrikanten accepteren dat niet en de panelen worden heel snel vies. Opstelling 3: Klinkt als het best maar dat heeft ook weer te maken met constructie, gewicht, hoogte etc. Indien je zoveel mogelijk energie wil is het inderdaad een goede optie om te kiezen voor hoog rendement panelen. De panelen van Panasonic zijn niet te vergelijken met standaard panelen. En de maat is inderdaad kleiner waardoor het ook nog wel eens gunstig uit wil vallen en je dus nog meer op het dak krijgt. Ik hoop je hiermee voldoende geïnformeerd te hebben. Kijk dus eerst goed naar de constructie e.d. en maak dan pas je keuze. Succes. Groeten, Lex

Hoi Lex, Ik heb de dakkapellen recent zelf laten plaatsen en de aannemer rekening laten houden met de dakconstructie. Dat zou dus goed moeten gaan. Ik heb er ook een berekening van, maar dat is voor mij abracadabra. Ben jij in staat zo'n berekening te lezen? Er is iig gekozen voor balken om de 30cm ipv 60cm. De vraag omtrent eventuele vergunningseisen ligt bij de gemeente. Als ik naar een oost-west opstelling kijk dan is het volgens mij bij gewone panelen zo dat als ik 10 graden sinus doe ik op de hoogte kom en dat maal de breedte van de paneel (100cm). De hoogte is dan 17,4 cm dus laten we 25cm aanhouden. Dus van de 460cm (binnenmaat) blijft er dan 410cm over. Ofwel 4 panelen 330cm) in een oost-west opstelling past dan ruim. Aan beide zijdes blijft dan nog 40cm bovenop de 25cm over. Ga ik naar Hit van Panasonic kijken dan is dit niet heel anders hoewel de leverancier zegt dat er twee per kant extra op moeten kunnen passen. Zijn er nog meer specifieke details waarmee wij verder kunnen komen in de ontdekkingstocht? Ik wil namelijk vooral een veilige situatie. Groet, Maarten. P.s. Hoeveel last zou ik van schaduw hebben van de nok op de dakkapel?

Hallo Maarten, Goed om te horen dat je er rekening mee gehouden hebt in de bouw. Let wel op dat er waarschijnlijk is gerekend met een bepaalde last per vierkante meter (ik ben ook geen bouwkundige). Is er bijvoorbeeld ruimte voor 20kg/m2 dan moet je hier dus rekening mee houden. Voor de schaduw kan je een 3D analyse laten maken om dit te berekenen. In deze situatie ga je al snel kijken naar Power Optimizers (of micro omvormers maar daar ben ik niet zo'n fan van). Dan heb je natuurlijk nog steeds last van schaduw maar heeft schaduw op 1 van de panelen geen invloed op de rest. Succes. Groeten, Lex

Beste Lex, Ik lees veel hierboven over een symmetrisch systeem op platte daken, en maar weinig over een symmetrisch systeem op schuine daken. Het geval wil dat ons dak tamelijk schuin is (Zo'n 50 graden), en de dakvlakken op 100 resp. 280 graden kompasrichting liggen. Beide liggen helemaal in de zon. Heeft een symmetrisch systeem hier zin? Het valt mij op dat alle aanbiedingen die ik heb gehad uitgaan van het oostdak. Bij ons 1 wijk verder zijn passieve huizen gebouwd met eveneens steile daken, en exact dezelfde oriëntering, deze hebben een symmetrisch systeem. Ik word dan een beetje dwars en denk dat het bij ons ook moet kunnen. Nog 3 vragen die hiermee samenhangen: 1. Zijn, ivm de ongunstige hoek, Cis panelen wellicht beter dan silicium panelen? Of kunnen die ook? 2. Als je 2 kringen aansluit op 2 MPP trackers, mogen die kringen dan verschillend zijn in aantal panelen? 3. En een lastige (denk ik :)): wat zou het theoretisch verschil in rendement kunnen zijn als ik ofwel de hele installatie op het oostdak leg, ofwel 6 stuks oost en 8 stuks west? (op de oostkant heb ik iets minder ruimte ivm dakramen) Vriendelijke groet, Paul

Beste Lex Ik heb een dak op oost en kan er 15 dunne film panelen op kwijt of 12 monocel ne meerdere mensen over de vloer hebben gehad heb ik nog geen idee welke panelen het meeste opbrengst hebben op oost , de mono panelen hebben 170 w en de mono 290 maar ik heb maar een halve dag zon en de rest van de dag difuus licht wat zou een verstandige keus zijn Met vriendelijke groet Raymond

Beste Lex, Wij hebben een nieuwbouwhuis gekocht met plat dak (tuin op het zuiden) en een uitbouw van 2,4m. Er zitten 19 300WP panelen bij (16 op huis en 3 op uitbouw). Voorstel van bouwer is nu om op het dak van de woning 8 panelen op zuiden te richten en 8 panelen op noorden en om de 3 panelen op de uitbouw ook op zuiden te richten. Is dat de meest efficiënte montage wijze? Of zou een oost-west opstelling bij de 16 panelen op het dak en een zuidopstelling bij de 3 op de uitbouw efficiënter zijn? Veel dank voor het meedenken! Gr Julius