Consumentenbond test zonnepanelen. Maar kunnen ze dat wel?

De Consumentenbond heeft een aantal zonnepaneelfabrieken geïnspecteerd. En dat is super want het is voor de consument lastig om te kiezen tussen de vele verschillende zonnepanelenmerken. Ze inspecteerden de fabrieken omdat het voor consumentenorganisaties onmogelijk is om een oordeel te geven over zonnepanelen. Maar is de Consumentenbond wel de partij om dit te doen? En kunnen ze zeggen wat het beste zonnepaneel is?

Op bezoek bij de zonnepanelenfabrieken

De Consumentenbond is samen met een aantal zusterorganisaties in Europa (Belgie, Italie, Spanje en Portugal) gaan kijken naar een manier om iets te kunnen zeggen over de kwaliteit van zonnepanelen. Als het testen van het zonnepaneel zelf vrijwel onmogelijk is, kan je natuurlijk kijken naar de fabriek waar het zonnepaneel gemaakt wordt. Dit geeft je in ieder geval zekerheid over het proces en zou in theorie ook iets kunnen zeggen over het product dat uit die fabriek komt.

Waarom test de Consumentenbond geen zonnepanelen?

Het testen van zonnepanelen is zeer moeilijk. Als de Consumentenbond een televisie test dan kunnen ze een oordeel geven over de kwaliteit van het beeld, de vormgeving en of hij makkelijk werkt. Bij een wasmachine kunnen ze beoordelen of de was goed schoon is en of deze makkelijk te bedienen is.

Met een zonnepaneel ben je wat betreft uiterlijk snel klaar. Je moet kijken naar de hoeveelheid zonne-energie die het paneel omzet in zijn levensduur. De levensduur moet dus getest worden samen met de prestatie.

Twee manieren van testen

Er zijn slechts 2 manieren om iets over de kwaliteit van zonnepanelen te kunnen zeggen. Dit kan natuurlijk met een goede praktijktest. Je zet een paar panelen in een veld. Je meet de opbrengst en vergelijkt de verschillende panelen en merken. Maar, dit is wel heel moeilijk en kostbaar. Bovendien moet je wel een aantal jaren testen om echte resultaten te krijgen. Voordat je wat kan zeggen ben je minimaal 5 jaar verder. En dan zijn die panelen al niet meer te krijgen.

De enige echte manier om een zonnepaneel te testen is het nabootsen van de echte omstandigheden waarin het zonnepaneel minimaal 30 jaar moet presteren. Dat betekent het nabootsen van warmte, kou, vocht en straling. Dan praat je over 30 jaar maal 365 dagen is bijna 11.000 cycli!!!

In de praktijk kan je deze cycli nabootsen in een soort vriezer/oven. Het paneel wordt afgekoeld tot -40 (30 min.) en weer verwarmd tot +85 graden (30 min.). Voor de IEC test (TUV test) gebeurt dit slechts 200 keer. Alleen die test duurt al ruim een week en is dus erg duur. Maar eigenlijk moet je dit 65 weken 24 uur per dag doen! En dat wordt dus extreem duur!

Beide testen zijn in het verleden wel geprobeerd door consumentenorganisaties. Vanwege de hoge kosten en beperkte impact (de test is al achterhaald voordat deze gepubliceerd kan worden) zie je met name in Duitsland dat dit soort testen nooit echt een succes zijn geworden. De PV+ test was misschien wel het beste. Maar na 19 panelen in 2011 en 5 panelen 2013 is er niets meer getest.

Eén van de problemen met dit soort testen is dat er veel verschillende types zijn. Een paneel wat nu getest wordt is morgen niet meer te krijgen. Als je kijkt naar de PV test dan is geen één paneel meer te krijgen en bestaat ongeveer de helft van de merken niet meer.

Fabrieksaudit

In opdracht van de consumentenorganisaties gaan er inspecteurs (speciale organisaties die die vaker doen) naar de fabrieken. Ze kondigen dit aan en als de fabrikant dit accepteert (vrijwillig dus) komen de inspecteurs langs. Tijdens de audit beoordelen de inspecteurs verschillende processen. Bijvoorbeeld hoe het zonnepaneel gemaakt wordt. Maar ook hoe de procedures zijn. Wordt het proces continu gecontroleerd en wat gebeurt er in het geval dat er iets mis gaat?

Wat is de waarde van de fabrieksaudit?

In een lijstje van de Consumentenbond zie ik een aantal opvallende namen staan. Ik weet namelijk dat deze merken nauwelijks eigen zonnepanelen fabriceren. Dat kan je ook checken want er zijn lijsten beschikbaar waar de productiecapaciteit en de verkoop van het bedrijf vermeld staat. En als je veel meer verkoopt dan dat je produceert dan moet het ergens anders vandaan komen.

Als je bijvoorbeeld kijkt naar Apple dan bezitten zij geen eigen fabrieken. Ze laten het elders produceren in een zogenaamde OEM fabriek. Veel van hun producten worden gefabriceerd door Foxconn. Eén van de grootste elektronicaproducenten ter wereld. En Foxconn produceert onder andere ook voor Acer, Dell, Google en Microsoft.

Het heeft dus alleen zin om fabrikanten te checken die volledig zelf produceren. Anders zou je de OEM fabriek moeten controleren. Een fabrieksinspectie is slechts één van de punten die iets zeggen over jouw paneel. Het is een belangrijk punt en zegt zeker iets over de te verwachten kwaliteit. Mits het natuurlijk goed en regelmatig gedaan wordt.

De testresultaten

De Consumentenbond zegt niets over individuele merken. Ze zeggen dat ze 14 merken bezocht hebben en welke ze aanraden.

Als we kijken naar de Belgische testresultaten (zie onderaan voor meer details in verschillen tussen Nederland en België) dan zien we dat er wel degelijk een verschil is tussen de (17) merken. Ook zien we hier op welke 4 punten beoordeeld wordt en hoe we dit moeten interpreteren.

De cijfers

Van de 6 Chinese fabrikanten scoren er slechts 2 zeer goed. Van 11 fabrikanten uit Europa, Japan en de VS scoren 9 fabrieken zeer goed. Dat lijkt me toch een duidelijk verschil!

Nuance

Uiteraard ligt achter de eenvoudige tabel van de Belgen een stap met heel uitgebreide rapporten. Deze heb ik (nog) niet in mijn bezit maar ik weet wel ongeveer hoe de rapporten worden opgemaakt.

Als je dit Duitse artikel leest dan krijg je een heel ander beeld dan het beeld dat het artikel van de Consumentenbond. Zij schrijven dat slechts 13% van de onderzochte fabrieken voldoende kwaliteitsborging heeft. 44% scoort gemiddeld en maar liefst 43% scoort slecht. En dit is gebaseerd op vele audits bij de fabrieken van 65 merken die elk jaar (!) bezocht worden.

En nog meer nuance

Naast het productieproces beoordelen de audits ook andere punten zoals garanties. Leuk die garantie, maar hoe zeker is het en zijn er reserveringen voor gemaakt? Deze bevindingen worden al helemaal niet gemeld.

Op de audits is trouwens niets aan te merken. De testen worden vaak uitgevoerd en de instanties die dit doen gaan zeer grondig te werk.

Is het dan zo moeilijk om een zonnepaneel te kiezen?

Dat is het zeker blijkt uit de vele mailtjes en reacties die ik dagelijks krijg: “Lex, wat moet ik kiezen?”. Die onzekerheid is te wijden aan een jonge markt. Niemand vraagt zich af of een iPhone die ergens in China gemaakt wordt wel goed is. We verwachten dat Apple dit tot in de puntjes controleert. En als het niet goed is gaan we gewoon naar Apple en wordt het gemaakt of vervangen.

Toch is er een belangrijk verschil. Een telefoon gaat 2-3 jaar mee. Een zonnepaneel minimaal 10 keer zo lang. Het is een financiële investering en het moet geld opleveren. En dan wil je wel zeker weten dat je de juiste keuze maakt.

De berichtgeving van de Consumentenbond lijkt een beetje op:

Er zijn heel veel voetbalclubs. We hebben er een paar gecontroleerd en het blijkt dat alle voetbalclubs die in de eredivisie spelen, goed zijn.

Ja, beter dan een gemiddelde amateurclub. Maar binnen de eredivisie is er natuurlijk ook een groot verschil. De club met de grootste begroting (financieel sterk) wint niet altijd maar de kans is groot dat ze bovenaan staan en niet onderaan. De club met de grootste en beste selectie (capaciteit) heeft een aanzienlijk grote kans om kampioen te worden. De club met de beste jeugdopleiding (R&D) weet in ieder geval zeker dat ze volgend jaar ook weer goede spelers hebben als de huidige lichting verkocht is. Een club die lang bestaat (track record) zal waarschijnlijk hoger eindigen dan een club die vorig jaar is opgericht. Enzovoort.

Vaag artikel zorgt voor vage claims en onjuiste berichtgeving

Iedereen kent de Beste Koop en Beste uit de test van de Consumentenbond. Dit zijn beschermde titels waar de producent van het product voor moet betalen om te gebruiken.

In het artikel gebruiken ze nadrukkelijk deze termen niet. Ze zeggen alleen merken die we aanraden. Elke claim van bedrijven die op basis van het artikel van de Consumentenbond claimen als beste getest te zijn is dus onjuist. En binnen 2 dagen na verschijning van het artikel heb ik er al een aantal gezien.

En nog erger. Ook traditionele media, bijvoorbeeld de Volkskrant,  nemen het ‘nieuws’ over en publiceren nog slechtere artikelen.

De titel van het artikel in de Volkskrant luidt: ‘Met aanschaf zonnepanelen gaat het eigenlijk altijd goed’. Waarom krijg ik dan dagelijks zoveel mails en belletjes van mensen waarbij hun systeem niet of nauwelijks werkt? Zonnepanelen lopen vol met water of vallen gewoonweg terug in opbrengst. Het artikel van de Consumentenbond gaat over zonnepanelen. Bij de fabrieken waar ze zijn toegelaten was het goed. Dat zijn 17 van de honderden fabrieken. Denk je dat die andere merken niet leveren in Nederland? En wat de Consumentenbond heeft getest is het zonnepaneel. Dit is slechts een klein onderdeeltje van het hele systeem. Wat het artikel insinueert is dat het altijd goed gaat. Geloof mij: het gaat meestal niet goed. En de grote boost van zonnepanelen is pas in 2012 gekomen. We zijn nog maar 3 jaar onderweg.

De schrijver van het Volkskrant artikel kunnen we overigens niets kwalijk nemen. Op basis van de informatie van de Consumentenbond zou je die conclusie kunnen trekken. En als je niet bekend bent met de zonne-energiemarkt dan heb je geen aanwijzingen om je vraagtekens te zetten.

Heeft de Consumentenbond een dubbele agenda?

Al met al is het allemaal heel vreemd. De Consumentenbond laat essentiële bevindingen niet zien.

Ongeveer een hele pagina gaat over het samen inkopen met de Consumentenbond. De Consumentenbond is in die zin dus een aanbieder. En in hoeverre kan een aanbieder niet gekleurd zijn? Het lijkt wel of de Consumentenbond een mooi verkoopverhaal heeft geschreven. Samengevat gaat dat als volgt:

Ja, we hebben er 14 getest. Is allemaal wel goed en het maakt eigenlijk niets uit. Dus kiezen we maar een goedkoop Chinees paneel voor ons collectief. En trouwens: je kan het ook zelf doen maar dan waarschuwen we je wel met dit en dat.

Wat ze niet vertellen:

1. Dat er in de 14 audits wel degelijk verschil zit.
2. Dat een fabrieksaudit niet alles zegt. Naar mijn mening slechts 20% of 30%.
3. En dat het allerminst onzeker is dat je aankoop bij de Consumentenbond wel goed is.

Het vreemde van alles is dat de Consumentenbond eigenlijk niets doet en weinig verdient aan alles. Ze krijgen 50 euro voor elke klant die ze aanbrengen. De actie wordt daadwerkelijk uitgevoerd door Vereniging Eigen Huis. VEH werkt op zijn beurt weer samen met een grote installateur. VEH levert dus de klant aan en draagt verder 0 risico. Dat kan ook niet want het geld wat zij verdienen is net genoeg voor de marketing en andere kosten. Er is dus geen dikke pot geld die extra zekerheid geeft. Ze nemen dus geen verantwoordelijkheid voor de systemen en bij garantie moet je niet bij hen aankloppen maar bij de leverancier.

In het Consumentengids artikel schrijven ze:

Probeer bij de leverancier te achterhalen wie verantwoordelijk is voor de garantie. Mooi zo’n garantie van 20 jaar, maar als je een kantoor in China moet bellen bij een probleem, heb je er misschien niet veel aan.

Waarom gebruiken de Consumentenbond en VEH dan opnieuw een Chinees paneel? (Verder prima tekst en het lijkt wel of ze mijn handboek (van 3 jaar oud) hebben gelezen want daar staat dit bijna letterlijk in.)

Als je nu eens terug kijkt naar de vorige acties van VEH dan wens ik deze mensen veel succes. De leverancier/installateur van 2012 is failliet. En dan moet je toch echt met China gaan bellen.

De zonnepanelenleverancier van 2014 is dit jaar veroordeeld wegens fraude en uit de MIP gezet. Dat houdt in dat de kans op het leveren van zonnepanelen in de EU vrijwel nihil is. Dus dat wordt ook bellen met China.

Maatschappelijk verantwoord ondernemen?

Dan nog even iets anders wat buiten de test valt maar wat tussen neus en lippen wel even wordt genoemd. “De producenten van zowel de zonnepanelen als de omvormers zijn op kwaliteit onderzocht, inclusief een check op maatschappelijk ondernemen.”

Dat vind ik ook belangrijk dus super zou je zeggen. Maar hebben ze die check wel gedaan?

Nou is MVO een breed begrip maar kan je een bedrijf wat het allerslechtste scoort van alle fabrikanten op punten zoals arbeidsrecht, recycling en gebruik giftige stoffen nou verantwoord noemen? Ja Solar scoort namelijk het allerslechtste op de Solar Score card van de STVC (Silicon Valley Toxics Coalition). Voor zover ik weet de beste openbare bron om dit te checken: 2014 Solar Scorecard.

Wie is er nou slimmer? Een Belg of een Hollander?

Het is allemaal erg vreemd en je vraagt je af of het allemaal bewust is of knulligheid. Het lijkt mij dus verstandig dat de Consumentenbond het artikel nog een keer toelicht. Dat de bond open is over alle bevindingen en consumenten voorlicht zoals ze voorgelicht zouden moeten worden.

Wat dat betreft kunnen ze een voorbeeld nemen aan hun Belgische collega’s. Op hun artikel is weinig aan te merken.

De Belgische versie van de Consumentenbond schetst een heel ander verhaal. Test-Aankoop gaat zeer zorgvuldig om met de informatie. Niets op aan te merken. Enkele highlights die het verschil aangeven:

Ze noemen geen namen van merken waar ze niet welkom zijn en ze trekken geen conclusie uit het niet toegelaten worden.
Ze vermelden dat ze niet welkom zijn zonder namen te noemen. En dan mag je als lezer zelf je mening vormen. De Consumentenbond doet dit al voor je: een veeg teken? Ja natuurlijk is het een veeg teken. Maar dat kan ik zelf wel bepalen. Vervolgens zeggen ze: daarom doen we geen uitspraken over deze merken. Waarom worden ze dan vermeld en wordt er een conclusie uit getrokken?

De cruciale rol van de omvormer.
De Belgen kijken verder dan alleen de zonnepanelen. En dat is juist want met alleen zonnepanelen ben je er niet. Je hebt nog meer nodig dat de kwaliteit van het systeem bepaalt.

Sommige fabrikanten die er gisteren waren, zijn er nu niet meer.
Ze schetsen een beeld van de veranderlijke zonne-energiemarkt.

Bovendien zijn er ook veel zonnepanelen die meer dan eens veranderingen ondergaan.
Ze gaan in op de moeilijkheid van het testen van zonnepanelen. Het paneel dat ze vandaag zouden testen wordt morgen misschien met andere componenten gemaakt.

Ze worden opeens door 17 fabrikanten toegelaten.
De Consumentenbond praat over 14 fabrikanten. De Belgen zijn wederom weer volledig en juist: Het kan gebeuren dat sommige merken niet in de Belgische markt verkrijgbaar zijn…… Wij vinden echter het totaalplaatje interessant en publiceren daarom de resultaten van alle uitgevoerde audits.

Zowat tweederde van de fabrikanten krijgt een zeer goede eindbeoordeling, het andere derde doet het goed.
Hey. Opeens is er wel verschil.

Belang van automatisering.
“Zowat 3 op de 10 fabrieken werken volledig automatisch, 6 op de 10 deels automatisch en bij 1 op de 10 gebeuren de interventies handmatig.’ Ze geven aan dat het niets zegt over de score. Ik denk hier toch anders over. Volgens mij doet een machine het goed of niet goed (en kan het aangepakt worden). Ik acht de kans dat iemand een foutje maakt met bijvoorbeeld een kater toch wel iets hoger in.

Veiligheid boven alles en Correct vermogen.
De Belgen vertellen ook over enkele labtests. Hierbij hebben ze tientallen zonnepanelen gekocht op de markt. Daarbij is gekeken of het paneel veilig is en of ze het vermogen hebben die de fabrikant vertelt. Gelukkig bleek dit prima in orde te zijn.

Kans op beschadiging tijdens het transport.
De Belgen lichten toe waarom ook het transport belangrijk is. Zonnepanelen zijn kwetsbaar en kunnen onzichtbaar beschadigd raken. Merk je nu weinig van. Over een paar jaar is je paneel kapot.

Opvallend is dat zowel de Consumentenbond als het Belgische Test-Aankoop een collectief organiseert. Bij de Consumentenbond is het gebruikte paneel al bekend. Bij de Belgen vindt in september een veiling plaats waarbij de installateurs die aan de strenge voorwaarden voldoen een bod kunnen doen. Wie de installateur wordt en welk merk er geleverd wordt staat dus nog open.

Nog opvallender is dat de Europese organisatie voor deze testen, artikelen en groepsaankopen een Europese subsidie van 2,5 miljoen euro hebben gehad. Enige objectiviteit had dan toch wel gemogen. Zie voor meer informatie over het project: Clear Project.

Conclusie

Goed dat de Consumentenbond het probeert. Maar het is wel een hele slechte stap in zonnepanelenland. Wees gewoon open en eerlijk. En ik heb een tip voor de Consumentenbond: kijk eens naar wat voor audits er al gedaan worden. Dan kan je gewoon deze data gebruiken. Dat bespaart je een hoop tijd en moeite. Dan heb je betere en meer data en kan je consumenten echt goed voorlichten.

Maar wat moet je dan?

Wil je weten hoe je volgens mij naar zonnepanelen moet kijken? Ik heb de afgelopen 9 jaar een methode ontwikkeld om duidelijkheid te geven in deze materie. Het blijft natuurlijk glazen bol werk maar het is wel een hele goede glazen bol. En in ieder geval 10 keer beter dan de Consumentenbond. Open, eerlijk en zonder dubbele agenda. Wil je gebruikmaken van mijn bevindingen? Schrijf je dan hieronder in.